لَوْ أَنْزَلْنَا هَٰذَا الْقُرْآنَ عَلَىٰ جَبَلٍ لَرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُتَصَدِّعًا مِنْ خَشْیَةِ اللَّهِ ۚ وَتِلْکَ الْأَمْثَالُ نَضْرِبُهَا لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَفَکَّرُونَ
پروردگار در این آیه خبر می دهد از عظمت قرآن و بر سبیل(صراط) مثلاً می‌فرماید اگر ما این قرآن را  برکوهی نازل کرده بودیم و آن کوه از چیزهائی بود که می شنید و تعقل و اندیشه می نمود مشاهده می کردی ای محمد( صلی الله علیه و آله و سلم) که  کوه خاشع (فروتن) و ذلیل شده و از ترس خدا متلاشی و شکافته می شد ولی کفار قسی القلب دل هایشان به مواعظ (پند ها)قرآن نرم نخواهد شد و این مثل ها را در قرآن می زنیم برای مردم تا فکر و اندیشه کنند و پند و عبرت بگیرند پس از آن خبر می دهد به عظمت و ربوبیت خود

(إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ کُبِتُوا کَمَا کُبِتَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ وَقَدْ أَنْزَلْنَا آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ ۚ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا ۚ أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ ۚ وَاللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ):
کسانی که باخدا و رسولش مخالفت می‌کنند مانند کافران پیشین به رو در آتش دوزخ می‌افتند و ما آیات روشن خود را فرستادیم و از برای کفار عذاب ذلت و خواری مهیا شده ای رسول ما یاد کن آن روزی را که خدای تعالی تمام خلایق را برای حساب زنده گرداند و خبر دهد ایشان رابه آن چه عمل کرده‌اند یعنی اعمال شان را در مقابل آن ها آورند تا خجل و شرمنده شوند و این شرمندگی نوعی از عقوبت (شکنجه،تنبیه) و عذاب می باشد چنان که یکی از ما به دیگری می گوید تو را آگاه کنم از آنچه کرده ای تمام آن اعمال و معاصی را که به جا آورده‌اند خداوند ضبط فرموده و آن ها فراموش کرده اند پروردگارایشان را آگاه سازد که او بر همه چیز دانا و گواهست.

إِنَّ الْمُصَّدِّقینَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ کَریمٌ
در کافی ذیل آیه فوق از حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده فرمود: خداوند واجب نموده در اموال اغنیاء فرضیه ای را که ستایش نمی شوند در اثر اداء آن و آن فرضیه زکات است به واسطه زکات خود خون آن ها محفوظ است و به سبب اداء زکات مسلمان نامیده می شوند. و حقوق دیگری برای ایشان واجب فرموده و آیه فوق را تلاوت فرمودند و حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمود آیه نازل شده در حق کسانیست که صله امام به جا می آورند.

وَلَا تَکُونُوا کَالَّذِینَ نَسُوا اللَّهَ فَأَنْسَاهُمْ أَنْفُسَهُمْ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ
ابن بابویه ذیل (زیر)آیه فوق از عبدالعزیز بن مسلم روایت کرد گفت تفسیر آیه را از حضرت رضا( علیه السلام) سوال کردم فرمود خداوند هیچ سهو و فراموشی ندارد مخلوقات که حادثند برای سهو(خطا) و فراموشی می باشند آیا نمی شنوی قول خداوند را که می فرماید و ما کان ربک نسیا و معنای آیه آن است که خداوند ترک می کند او را تا استعداد و قابلیت ملاقات روز قیامت را پیدا نکند

وَالَّذِینَ جَاءُوا مِنْ بَعْدِهِمْ یَقُولُونَ رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِینَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّکَ رَءُوفٌ رَحِیمٌ
کسانی که بعد از مهاجر و انصار آمدند دائم در دعابه درگاه خدا عرض می کنند پروردگارا ما و برادران دینی ما را که در ایمان بر ما سبقت داشتند ببخش و درد دل ما هیچ کینه و حسد قرار نده پروردگارا تویی که در بندگانت بسیار رئوف و مهربانی محمد بنی عباس از ابن عباس ذیل آیه و الذین جاء و من بعدهم روایت کرده گفت خداوند واجب فرموده بر هر مسلمانی که استغفار کند برای امیرالمومنین (علیه السلام)بنص آیه فوق زیرا آن حضرت سابق امت است در ایمان و این حدیث را در مجالس از حضرت امام حسن (علیه السلام) روایت کرده است

(وَذَرْنِی وَالْمُکَذِّبِینَ أُولِی النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِیلًا إِنَّ لَدَیْنَا أَنْکَالًا وَجَحِیمًا وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِیمًا یَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَکَانَتِ الْجِبَالُ کَثِیبًا مَهِیلًا ):
ای رسول به من رها کن این کافران را که تو را تکذیب می کنند چون صاحب مالند آن ها مغرور به نعمت و مال خود شدند مهلت ده ایشان را اندکی از روزگار که آن ها به زودی به شمشیر تو کشته شوند و به آتش من سوخته گردند و این آیه برای تهدید و وعید کفار و منافقین است

توضیح : درکافی ذیل ( دنباله) آیه فوق از حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) روایت کرد فرمود معنای آیه آنست: ای محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) صبر کن بر آن چه درباره شما می گویند و رها کن کفار را و وا گذر مرا با کسانی که تکذیب می‌کنند امیرالمومنین وصی تو را- محمد بن فضل می گوید ‏ سوال نمودم از آن حضرت این معنی تنزیل(نازل شدن) آیه است؟ فرمود بلی و این حدیث را ابن شهر آشوب نیز روایت کرده پس از آن تهدید دیگری می کند و می فرماید نزد ما غل(قلاده) و زنجیر، عذاب و آتش دوزخ برای کیفر(مجازات) کافران آماده است
و غل زنجیر دوزخیان برای آن نیست تا ایشان
نگریزند بلکه عادت اهل زندان است و نوعی دیگر از عذاب باشد و طعامی باشد از برای دوزخیان که از فرط (فراوانی) غصه و اندوه گلو گیر آن ها می شود و عذاب دردناک برای ایشان آماده است
یک روز امیرالمومنین دندانش درد گرفت و از آن متالم (دردمند)شد گفت پروردگارا شما که درباره استخوان این همه درد و رنج می‌توانی بیا فرینی پس ما را آیه إِنَّ لَدَیْنَا أَنْکَالًا وَجَحِیمًاچه احتیاج است آن روز که زمین و کوه هابه لرزه درآید و کوه ها مانند تل ریگی شود و چون موج روان گردد

وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ ۖ فَمَنْ أَسْلَمَ فَأُولَٰئِکَ تَحَرَّوْا رَشَدًاوَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَبًا:
و از ما جنیان بعضی مسلمانند و بعضی دیگر کافر و ستمکارند هر که اسلام آورد برای رشد و ثواب شتافته است اما ستمکاران هیزم دوزخ خواهندبود

وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَٰلِکَ ۖ کُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا:
و در میان ما مانند بعضی صالح و نیکوکار و بعضی دیگر فروتر(پایین تر) باشند در صلاح ما و ما بر هوا های مختلف و فرقه های متشتت(پراکنده) هستیم بعضی مومنین و طایفه ای کافر و منافق بعضی مسلمان و جمعی یهود و ترسا (مسیحی و نصرانی ....) و مایقین داریم که هرگز خدا را عاجز(درمانده) نتوانیم  کرد و از حکومت و اقتدار او نمی توانیم گریخت و فرار نمود.

وَأَنَّهُمْ ظَنُّوا کَمَا ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ یَبْعَثَ اللَّهُ أَحَدًا:
و آن ها هم مانند شما آدمیان گمان کردند که خدای تعالی از مردگان در قیامت کسی را زنده نخواهد کرد یعنی چنان که در میان شما کافرانی هستند که اعتقاد به معاد (رستاخیز) وحشر و نشر (معاشرت)ندارند و در میان ما جنیان نیز وجود دارد

وَأَنَّا لَمَسْنَا السَّمَاءَ فَوَجَدْنَاهَا مُلِئَتْ حَرَسًا شَدِیدًا وَشُهُبًا وَأَنَّا کُنَّا نَقْعُدُ مِنْهَا مَقَاعِدَ لِلسَّمْعِ ۖ فَمَنْ یَسْتَمِعِ الْآنَ یَجِدْ لَهُ شِهَابًا رَصَدًاوَأَنَّا لَا نَدْرِی أَشَرٌّ أُرِیدَ بِمَنْ فِی الْأَرْضِ أَمْ أَرَادَ بِهِمْ رَبُّهُمْ رَشَدًا:
جنیان گفتند  مامی خواستیم به آسمان بالا رویم یافتیم آن را که مملو (انباشته)بود از فرشتگان نگهبانان قوی و تیر شهاب آتشبار و پیش از این در کمین شنیدن سخنان آسمانی می نشستیم اکنون چون می خواهیم  سخنان فرشتگان را  بشنویم شهاب و ستاره ای از آتش ما را منع می کند غرض (هدف،قصد)جنیان از شنیدن سخنان فرشتگان  آن بود که به مردم بگویند ما علم غیب می دانیم و آن ها را در اشتباه  اندازند
چون خبری می شنیدند آن را به مردم می گفتند آنها هم گمان می کردند جنیان علم غیب  می دانند.
و ما هنوز نمی دانیم که خدای تعالی برای اهل زمین چه می خواهد شر و بلا و نکبت و بیماری  و تنگدستی یا صلاح و رشد و تندرستی  و توانگری.
علی بن ابراهیم ذیل آیه فوق از ابن بکیر روایت کرده گفت شنیدم حضرت باقر( علیه السلام)  قرائت نمود آیه را و فرمود سوگند به خدا پروردگار  ارادهء شر نمود برای مردم هنگامی که آن ها بیعت کردند با معاویه ملعون (نفرین شده)و رها کردند حضرت امام حسن مجتبی (علیه السلام) را.

وَأَنَّا لَمَّا سَمِعْنَا الْهُدَىٰ آمَنَّا بِهِ ۖ فَمَنْ یُؤْمِنْ بِرَبِّهِ فَلَا یَخَافُ بَخْسًا وَلَا رَهَقًا:
و ما چون به  آیات قرآن گوش دادیم هدایت یافته و ایمان آورده ایم و هرکه به خدای خود ایمان آورد دیگر از نقصان (زیان)خیر و ثواب  و از رنج و عذاب برخود نترسد.
در کافی ذیل آیه مزبور (نام برده) از محمد بن فضل روایت کرده که از حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) معنای آیه را سوال نمودم فرمود هدایت ولایت امیرالمومنین( علیه السلام )است آن ها ایمان آوردند به ولایت مولای ما و هر کس ایمان آورد به ولایت ما آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) از عذاب و خسران(آسیب) نمی ترسد فضل می گوید به آن حضرت عرض کردم این معنا که فرمودید تنزیل آیه است (یک واقعه خاص که سبب نزول آیه شده،ظاهر)  فرمود خیر  تاویل آیه می باشد (مفهموم عامی که  قابل انطباق با جریانات مشابه می باشد،باطن)عرض کردم حضورش معنای آیه( لا املک لکم ضرا و لارشدا )چیست؟
  فرمود پیغمبراکرم (صلی الله علیه و آله  و سلم) مردم را دعوت نمود به سوی ولایت امیرالمومنین (علیه السلام)  قریش اجتماع کردند حضورش و گفتند ای محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) ما را معاف بدار از ولایت علی بن ابی طالب( علیه السلام )فرمود به امر خداست به من ربطی ندارد آن حضرت را متهم کردند  و حضورش بیرون رفتند و اتهام ایشان آن بود که گفتند محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) بر خدا دروغ  بسته است دربارهء ولایت علی( علیه السلام) خداوند آیه ذیل را نازل فرمود(قُلْ إِنِّی لَنْ یُجِیرَنِی مِنَ اللَّهِ أَحَدٌ وَلَنْ أَجِدَ مِنْ دُونِهِ مُلْتَحَدًاإِلَّا بَلَاغًا مِنَ اللَّهِ وَرِسَالَاتِهِ ۚ وَمَنْ یَعْصِ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَإِنَّ لَهُ نَارَ جَهَنَّمَ خَالِدِینَ فِیهَا أَبَدًا) آیه ۲۲ - ۲۳  همین سوره است، یعنی بگو ای رسول ما مرا چه کسی از قهر خدا می تواند در پناه بگیرد و به غیر او هیچ گریزگاهی هرگز نخواهم یافت تنها محل امن و پناه من رسانیدن احکام و امر خدا است و هر کس نافرمانی خدا و رسولش را کند  البته کیفر (مجازات)او آتش دوزخ است و در آن جا جاوید (پایدار)خواهد بود.

قُلْ أُوحِیَ إِلَیَّ أَنَّهُ اسْتَمَعَ نَفَرٌ مِنَ الْجِنِّ فَقَالُوا إِنَّا سَمِعْنَا قُرْآنًا عَجَبًا یَهْدِی إِلَى الرُّشْدِ فَآمَنَّا بِهِ وَلَنْ نُشْرِکَ بِرَبِّنَا أَحَدًاوَأَنَّهُ تَعَالَى جَدُّ رَبِّنَا مَا اتَّخَذَ صَاحِبَةً وَلَا وَلَدًاوَأَنَّهُ کَانَ یَقُولُ سَفِیهُنَا عَلَى اللَّهِ شَطَطًا:
ای رسول ما به مردم بگو مرا وحی رسید که طایفه ای از جنیان به آیات قرآن هنگام قرائت من گوش دادند
و پس از شنیدند گفتند ما قرآن عجیبی می شنویم این قرآن خلایق را برای خیر و صلاح هدایت و رهبری می کندبدین سبب  ما به آن ایمان آورده و از این پس هرگز برای خدای خود شریک و انباز(همتا)نخواهیم گرفت همانا بزرگوار و بلند مرتبه و عظیم الشان است پروردگار ما و هرگز همسر و جفت و فرزندی نگرفته است سفیهان(نادان) و بی خردان ما به خدا دروغ بسته اند که نسبت فرزندی به او داده اند.
این آیه دلیل است بر آن که پیغمبر اکرم( صلی الله علیه و آل و سلم) مبعوث شده بر جن و انس و دیگر آن که جنیان دارای عقل و شعور هستند و مورد خطاب پروردگار واقع می شوند و آن ها به لغات عرب عارف هستند و تمیز  (متمایز ساختن)می دهند معجزه را از غیر آن و قوم خود را به اسلام دعوت کردند و خبر دادند آن ها را به اعجاز(معجزه) و آن که قرآن کلام پروردگار است چنان که کلام و گفتار بندگان سبب تعجب نمی شود و تعجب قرآن برای آنست که از حد عادت از حیث تالیف و فصاحت (سخنوری)خارج است و مباین(مغایر) است از جهت لفظ و معنی و نظام با کلام مخلوق و کسی توانایی ندارد که آیه و سوره ای مانند قرآن بیاورد و متضمن(دربر گیرنده) داستان گذشته و آینده است و جاری نموده آن را خدای تعالی بر دست کسی که درس نخوانده و تحصیل دانش و آموزش ننموده و درمیان مردم جزیره العرب که ابدا بهره ای از علم و دانش نداشتند نشا و نما کرده لذا بزرگ شمردند او را و تعجب کردند از بیان قرآن هنگامی که شنیدند
طبرسی از ابن عباس روایت کرده که پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آل و سلم)در ابتداء امر جنیان را ندید تا قرآن را برای آن ها قرائت کند آن حضرت با جمعی از  اصحاب به سوی بازار عکاظ تشریف بردند و چون مانع شدند از بالا رفتنن جنیان و شیاطین به آسمان بازگشتند به سوی قوم خود به آن ها گفتند ممنوع شده ایم از رفتن به آسمان و با تیر شهاب ما را راندند گفتند به یک دیگر متفرق می شویم در اقطار (اطراف )عالم تا ببینیم چه حادثه ای پیش آمده که در اثر آن ما را نمی گذارند به آسمان برویم آن ها پراکنده شدند در روی زمین جمعی از ایشان آمدند به طرف تهامه تا رسیدند زیردرختی که در حوالی سوق عکاظ بود مشاهده کردند پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آل و سلم) با اصحاب مشغول نماز صبح است و در نماز تلاوت قرآن می نماید گوش فرا دادند به قرآن و شنیدند آیاتی چند از قرآن را پس از آن رفتند و به قوم خود خبر دادند و گفتند مبعوث شدن محمد( صلی الله علیه و آل و سلم) سبب شده که ما نمی گذارند به آسمان بالا رویم و آن ها نه نفر بودند از طایفه جنیان نصیبین و شیصبان که بزرگترین طایفه جنیان هستند.
در تذهیب از حضرت باقر (علیه السلام) روایت کرده دو چیز است هرگاه شخصی آن ها را در نماز بخواند نمازش فاسد می شود یکی گفتن تبارک اسمک و تعالی جدک و لا اله غیرک این سخن گفتار جنیان است و ندانستند که به خداوند جد نتوان گفت و پروردگار در این آیه حکایت قول جنیان نموده و دیگر گفتن السلام علینا و علی عباد الله الصالحین است یعنی در تشهد اکتفاء به آن کند و السلام علیک ایها النبی را نگوید.