شاید یکی از بهترین اشعاری که بتوان برای شق آخر این آیه مطرح نمود، این دو بیتی مرحوم «بابا طاهر» باشد:

خوشا آنان که الله یارشان بی
بحمد و قل هو الله کارشان بی
خوشا آنان که دایم در نمازند
بهشت جاودان بازارشان بی.

توضیح : دوبیتی شماره 313

سلام بر شما

شاید ساده ترین پیامی که بتوان از این آیه استنباط نمود را در این بیت شعر خلاصه کرد که:

تو نیکی می کن و در دجله انداز
که ایزد در بیابانت دهد باز

توضیح : عیال الله: در اصطلاح به معنای «خلق خداوند» و یا همان «مردم» می باشد.

به نظر بنده پیام این آیه ی کریمه همانا این است که ایمان به حقّ را می بایست در عمل و در مواجهه با حقّ به منصه ظهور کشید؛ وگرنه به فرمایش سالار آزادگان حضرت آقا امام حسین علیه السّلام : «چه بسیارند مردمی که همواره دین را در دهان خود می چرخانند، اما آن گاه که وقت ابتلا فرا می رسد، دینداران حقّیقی بسیار اندک هستند!»

سلام علیکم
برخی دوستان در باب این آیه و در ذکر معنای «حبل الله» در بخش سوال چنان گفته اند که گویی حبل الله منحصر به آن چه که در دین پیامبر اسلام صلوات الله علیه آمده است می شود. در حالی که بر اساس آیات متعدد قرآنی که در سوره بقره و آل عمران و دیگر مواضع کلام قرآنی بیان شده است؛ حبل الله همان «دین اسلام» است که شامل تمامی رسالت های پیامبران از نخستین آن ها تا ختم ایشان می شود و لذا منحصر به سخنان یک پیامبر خاص نمی شود. از همین روی تمامی پیامبران الله از ابراهیم و موسی و عیسی علیه السلام گرفته تا پیامبر اسلام صلوات الله علیه همگی متذکر گفتاری بودند که مصداق «حبل الله» می باشند.

این آیه اشاره به سطحی اعلی از پروای الهی(تقوا) نسبت به آیه 16 سوره التّغابن دارد. در آیه 16 سوره تغابن به تقوای الهی به قدر توان و استطاعت هر کس اشاره شده است. یعنی هر کس به قدر توان خود در پروای الهی جهد کند؛ اما این آیه اشاره به این دارد که چنان در پروای الهی جهد کنید که شایسته و حق الله است. بدین توضیح که در حدّ مقام الله نسبت به پروا و تقوای الهی کوشش شود.
پر واضح است که این آیه در خور مقام مقربین و سابقون است. کسانی که نه در چهارچوب متعارف توان آدمی، بلکه به قدر فوق طاقت متعارف انسانی در رعایت شأن حضور الله در زندگی خود می کوشند و از عهده ی خود چنان انتظاری دارند که چه بسا در فهم آدمیان متعارف نگنجد!
هرچند شایان ذکر است که رعایت پروای الهی آن چنان که سزاوار و شایسته ی ذات بی نهایت حضرت حق می باشد عملا از حوزه ی توانایی آدمیان متعارف خارج است.

در فرهنگ لاروس آمده است:
«هرجا «حنیف» با «مسلم» آمده باشد منظور «حاجی» است.» و این قسمت از آیه «و لکن کان حنیفاً مسلماً» را این گونه معنا می کند:
«لیکن حاجی مسلمان بود»
در ادامه این را نکته را متذکّر می شود که کلمه «حنیفاً» هرگاه به تنهایی در قرآن کریم آمده باشد به معنای «مسلم» است.

و آنگاه که ستارگان تیره گردند

همان کسی که ما را به فضل خویش به سرای جاودان اندر ساخت که در آنجا نه رنجی به ما رسد و نه خستگی ما را فرو گیرد

پس جانب او روید و بگویید: ما دو رسول پروردگار تو هستیم؛ پس بنی اسرائیل را همراه ما بفرست و آزارشان مده! نشانه ای که از پروردگارت برای تو آورده ایم کافی است؛ و سلام بر کسی که از هدایت تبعیت کرد.

«مَا الْحَاقَّةُ» در اصل «الحاقة ما هی» یعنی: چه روزی و رخدادی! و چنین عبارتی برای بیان بزرگی و عظمت آن روز است و به دلیل آن که اسم ظاهر در دلالت بر هولناکی آن واقعه رساتر است، به جای ضمیر در عبارت آمده است.

لا یَمَسُّ : نمی رسد
 توضيح : ریشه فعل «م س س»

مَعَنا : همراه ما
 توضيح : جناب آقای کریم زمانی نیز همین ترجمه را برای واژه (مَعَنا) در ترجمه قرآن کریم خود آورده اند.

یُخْلَقُون : آفریده می شوند

دلیل مرفوع بودن «الْحَاقَّةُ» این است که مبتداست و «ما الحاقة» {در آیه 2} خبر آن است.